در حاشیه برگزاری این جشنواره نشستهای تخصصی مختلفی درباره سینمای دینی برگزار میشود. در این نشستها صاحبنظران درباره مفهوم سینمای دینی و ویژگیهای آن صحبت میکنند. مجتبی راعی، احمدمیراحسان و ابراهیمفیاض از افرادی بودهاند که در این نشستها درباره مفهوم سینمای دینی صحبت کردهاند.
راعی در نشست «نسبت میان دین و سینما» از بسیاری از فیلمهای امروز ایران بهرغم برخورداری از المانها و ابزارهای دینی، بهعنوان فیلمهای غیردینی یاد کرد و استفاده از خشونت را یکی از عوامل مؤثر در دورشدن سینمای دینی امروز از دین دانست. راعی گفت: خشم و شهوت دو عنصر و انگاره غیردینی هستند که طبعا سینمای امروز ایران بهدلیل شرایط خود امکان پرداختن به آن را ندارد اما خشونت همچنان کارکرد گستردهای در سینمای ایران بهویژه سینمای دینی دارد.
این فیلمساز با مثال آوردن از برخی سریالها و فیلمهای دینی امروز که از عنصر خشونت استفاده میکنند به نشان دادن صحنههای خشونت و جنگ و خونریزی اشاره کرد و آنها را برخلاف پیامها و فلسفه سینمای دینی عنوان کرد. وی از فیلم متشرعانه نیز انتقاد و بر این موضوع تاکید کرد که فیلمساز نمیتواند با ساز و کارهای غیرشرعی یک فیلم دینی کامل بسازد.
راعی یکی از نمونههای فیلم دینی را فیلم مردی برای تمام فصول دانست و تاکید کرد: این فیلم در غایت دینی و اخلاقی ساخته شده است. وی همچنین از کاربرد فرمهای جدید و مدرن در سینمای غرب یاد کرد و آن را ابزار کاملی برای سینمای غرب عنوان کرد که به کمک آن حاکمیت خود را در سینمای امروز جهان اثبات کرده است. به گفته وی هنرمند وظیفه دارد که مضامین دینی را به کمک علما و بزرگان دینی که از فلسفه دینی آگاهی دارند، به تصویر درآورد و درعین حال تاکید کرد این سینما سینمای دستوری و امر و نهی نیست بلکه باید در هنرمند درک دینی بهوجود آید.
عضو هیات داوران جشنواره هفتم تاکید کرد: سینمای دینی امروز سینمای بدون صاحب است و مشخص است که امروز هر کارگردان سینمای دینی هر آنچه را که در حوزه دین و سینما بلد است، آن را پیاده میسازد. مجتبی راعی در بخش دیگری از سخنان خود به این موضوع اشاره کرد که استفاده از ناهنجاریها برای رسیدن مفهوم دینی موضوع مورد اختلاف بسیاری از فیلمسازان و مدیران سینمای امروز ایران است. او این اختلاف نظر را ناشی از برداشتهای شخصی افراد دانست و تاکید کرد اگر مولوی توانسته با کمک برخی ناهنجاریها به بیان مضامین دینی برسد، بهدلیل درک و فهم بالای او از دین و زبان شعر است اما این مخاطب است که باید با شناخت و درک خود به این نتیجه برسد که امکان دریافت مفهوم واقعی این اشعار را دارد یا خیر؟
همانگونه که سوره یوسف نبی(ع) در قرآن میتواند این ذهنیت را ایجاد کند که برخی افراد به کیفیت درک این سوره دست نیافتهاند اما این برداشت شخصی است و افراد باید خود این فهم را در خود دریابند.
احمد میراحسان: سوءتفاهمهایی وجود دارد
احمد میراحسان، منتقد سینما هم در جلسه نقد و بررسی نمایش فیلمهای «جشنواره فیلم کوتاه دینی رویش» تاکید کرد که این رویداد حرفهای زیادی برای گفتن دارد. وی تأکید کرد: ما با بحث سینما از یک طرف و بحث دین از سوی دیگر سر و کار داریم. در این زمینه آرای متفاوتی وجود دارد.
همچنین سوء تفاهمهایی نیز دیده میشود. این موضوع باعث آشفتگی شده است. از طرفی برخورد افراطی نسبت به سینمای دینی وجود دارد و از سوی دیگر دیدگاه رادیکال چپ معتقد است سینما و دین ارتباطی به هم ندارد. این منتقد سینما افزود: نگاه سیاستزدهای وجود دارد که از زاویه سیاسی به سینمای دینی نگاه میکند. بحث دین و سینما از ابتدا وجود داشته بهطوریکه در سال 1897 فیلمهای مستند گونه دینی ساخته میشد. وی ادامه داد: در جایی که نگاه به دریا عبادت است، ما چگونه میتوانیم سینمای دینی را در درک محدود زندانی کنیم؟ تا جایی که زندگی جریان دارد چیزی به نام سینما با نگرش دینی دیده خواهد شد. اگر فیلمسازی، تجربه دینی نداشته باشد نمیتواند فیلم دینی بسازد.
این تجربه برای آدمی است. تارکوفسکی نیز با عرفان صلیبی در ته وجودش با این موضوع پیوند داشته است و توانسته فیلمهایی در این حال و هوا بسازد. احمد میراحسان با اشاره به اهمیت جشنواره رویش گفت: این رویداد سینمایی وظیفه مهمی در شرایط امروز برعهده دارد. متأسفانه در سالهای اخیر در سینمای مستند، نارضایتیهایی دیده میشود. گونه سینمای مستند برای من اهمیت زیادی دارد اما نهادهای مسئول در این زمینه فعالیت خوبی نداشتهاند. وی تاکید کرد که هنر متعالی و فاخر ابزاری است که مناسب بیان مضامین دینی است.
در این نشستها ابراهیم فیاض، استاد دانشگاه هم درباره سینمای دینی صحبت کرد. فیاض گفت: وقتی صحبت از سینمای دینی میشود بحث گستردهای پیش میآید اما من اگر بخواهم سینمای دینی را در یک تعریف خلاصه کنم معتقدم سینمایی که حقیقت، معنا و نشانه را باهم جمع کرده است سینمای دینی است.